Кіру

Сот-сарапшылары

Кәсіптің сипаттамасы
2611-7-002
Сот-сарапшылары
Кәсіптік стандарт
Кәсіптік стандарттың паспорты
Басқа кәсіптермен байланыс
Кәсіптер картасы
Тану ережелері
Кәсіптер тізілімі
Сипаттама
Негізгі мақсат
Талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдарды сот-сараптамалық зерттеуін жүргізу саласындағы кәсіптік қызметке қойылатын бірыңғай талаптарды әзірлеу, еңбек нарығының қазіргі заманғы қажеттіліктеріне жауап беретін және қызметкерлердің біліміне, машығына, дағдыларына және жеке құзыреттеріне қойылатын тиісті талаптарды жүйелі және құрылымдық жағынан сипаттау
Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар
  • Жүйелі ойлау
  • Күйзеліске тұрақтылық
  • Командада жұмыс істей білу
  • Аналитикалық ойлау
  • Сапаға бағдары
  • Шешім қабылдау кезіндегі дербестік
  • Тиімді коммуникация дағдылары
  • Тұрақты өзін-өзі дамыту
Басқа кәсіптермен байланыс
6 СБШ-нің деңгейі (- подуровень)
Бөлім басшысы (өзге салаларда мамандандырылған)
Толығырақ
Деңгей 6
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура) , 6B053 Физикалық және химиялық ғылымдар , 6B051 Биологиялық және сабақтас ғылымдар , 6B072 Өндірістік және өңдеу салалары

Машықтар
1. Ұсынылған объектілердің, олардың санын сараптама тағайындау туралы қаулыда (ұйғарымда) көрсетілген тізбеге сәйкестігін тексеру;
2. Сараптама/зерттеу объектілерінің бүліну, түрінің өзгеруін, ауыстырылу мүмкіндігін болдырмайтын және сақтау мен тасымалдау кезінде белгілері мен қасиеттерінің сақталуын қамтамасыз ететін олардың қаптамасының бүтіндігін тексеру;
3. Зерттеу объектісі туралы мәліметтерді толтырудың дұрыстығы мен жеткіліктілігін тексеру;
4. Зерттеуге түскен материалдар мен объектілерді тексеру актісін ресімдеу;
5. Сот сараптамасы объектілерінің бастапқы белгілері мен қасиеттерінің сақталуы және сараптама объектілерін сақтау мен қайтару қағидаларын сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз ету.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілер;
2. Заттай дәлелдемелерді және сараптамалық зерттеулерге ұсынылатын объектілерді алу, буып-түю, жіберу, тасымалдау, сақтау тәртібі.
Машықтар
1. Талшықты материалдар мен олардан жасалған бұйымдардын сот-сараптамалық зерттеудің мәнін, объектісі мен міндеттерін анықтау;
2. Ұсынылған материалдар мен зерттеу объектілерін зерделеу және сараптаманың шешуіне қойылған мәселелер бойынша олардың қорытынды беру үшін жарамдылығы мен жеткіліктілігін бағалау;
3. Талшықты материалдар мен олардан жасалған бұйымдардын сот-сараптамалық зерттеу объектілерін, олардың ерекшелігін ескере отырып сипаттау;
4. Сот сараптамасын (зерттеуін) жүргізу жоспарын жасау және сараптамалық зерттеудің міндеттерін, бастапқы деректерді ескере отырып, сараптамалық іс-қимылдардың дәйектілігін айқындау;
5. Сот-сараптамалық зерттеу әдістемелерін және/немесе әдістерін таңдау;
6. Сараптама тағайындаған органға қолдаухат ресімдеу;
7. Сараптама объектілерін тіркеу және зерттеу үшін ғылыми-техникалық құралдар мен тәсілдерді қолдану;
8. Реактивтердің кіріс бақылауын және оларды есепке алуды жүргізуге қатысу;
9. Жазбаларды ресімдеу.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілер;
2. Талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдарды сот-сараптамалық зерттеу өндірісінің ерекшеліктері;
3. Сот-сараптамалық зерттеудің әдістемелері және/немесе әдістері, талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдарды сот-сараптамалық зерттеу саласындағы отандық және шетелдік жетістіктер;
4. Талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдардың жіктелуі;
5. Талшықтық құрамын, табиғаты талшықтық объектілердің нысаналы мақсатын анықтау;
6. Стандарттау саласындағы талаптар (стандарттар, ТШ);
7. Реактивтердің кіріс бақылауын сақтау және оларды есепке алу тәртібі;
8. Сараптамалық және арнайы зерттеулерді тағайындау және жүргізу тәртібіндегі айырмашылықтар.
Машықтар
1. Сот-сараптамалық зерттеу әдістемесіне және/немесе әдісіне сәйкес талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдарды сот-сараптамалық зерттеуін жүргізу;
2. Құрал-сайманды, аспаптар мен жабдықты дұрыс пайдалану, реактивтерді ұтымды пайдалану (егер олар пайдаланылса);
3. Зерттеу жүргізу кезінде өндірістік орта жағдайларын (температураны, ылғалдылықты) бақылау;
4. Сот-сараптамалық зерттеулердің сапасын бақылауға қатысу;
5. Жазбаларды жүргізу және рәсімдеу;
6. Санитариялық нормалар мен ережелердің талаптарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау, қалдықтарды жинау, есепке алу және кәдеге жарату жөніндегі нұсқаулықтарды сақтау.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сот-сараптамалық зерттеу әдістемелері және/немесе әдістері;
3. Талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдарды сот-сараптамалық зерттеуінің процестік және ұйымдастырушылық негіздері;
4. Сот-сараптамалық зерттеу кезеңдері;
5. Маталар мен тоқылған маталардың жіктелуі;
6. Талшықтық құрамның ерекшеліктері;
7. Табиғаты талшықтық объектілердің жай-күйінің ерекшелігі;
8. Табиғаты талшықтық объектілердің күйін сипаттау ерекшелігі;
9. Зерттеу жүргізу кезіндегі өндірістік ортаның шарттары (температура, ылғалдылық) ;
10. Жазбаларды жүргізу ережелері;
11. Құрал-саймандарды, аспаптар мен жабдықтарды пайдалану, шығыс материалдарын есепке алу және сақтау тәртібі;
12. Сот сараптамаларын/зерттеулерін жүргізу барысында объектілерді табуға, тіркеуге және зерттеуге арналған ғылыми-техникалық құралдар мен тәсілдер, сот фотосуретінің, бейнетүсірілімнің, фотокестелерді, сызбаларды, диаграммаларды жасау қағидалары;
13. Тиісті заттай дәлелдемелерді қарау, алу және буып-түю, талдау үшін өкілдік сынамаларды іріктеуді жүргізу тәртібі, экспресс-тесттер мен реактивтерді пайдалану қағидалары;
14. Еңбек қорғау, қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, өрт қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулықтар, қағидалар мен нормалар, сондай-ақ санитариялық-эпидемиологиялық талаптар;
15. Қауіптілік сыныбына сәйкес қалдықтарды жинау, есепке алу және кәдеге жарату жөніндегі нормативтік құқықтық актілер;
16. Ішкі нормативтік құжаттар, лауазымдық міндеттер.
Машықтар
1. Сот-сараптамалық зерттеу әдістемесіне және/немесе әдісіне сәйкес зерттеу нәтижелеріне талдау, бағалау және өңдеу жүргізу;
2. Зерттеу нәтижелерінің белгісіздігін бағалауды жүргізу;
3. Сараптамалық зерттеу нәтижелерін түсіндіру/өңдеу және тұжырымдарды қалыптастыру;
4. Зерттеу нәтижелерін есептеу, талдау, бағалау және өңдеу бойынша жазбаларды жүргізу және ресімдеу.
Білімдер
1. Сот-сараптамалық зерттеу әдістері және/немесе әдістері;
2. Өлшеудің белгісіздігін бағалау мен ұсынудың жалпы ережелері;
3. Сараптамалық зерттеу нәтижелерінің дұрыстығы мен объективтілігі дәрежесін бағалаудың ғылыми негізделген тәсілдері мен критерийлері;
4. Сот-сараптамалық зерттеу барысында алынған деректерді түсіндіру тәртібі мен қағидалары;
5. Зерттеу нәтижелерін есептеудің, талдаудың, бағалаудың және өңдеудің жұмыс жазбаларын жүргізу қағидалары.
Машықтар
1. Сарапшының (маманның) қорытындысын немесе қорытынды берудің мүмкін еместігі туралы хабарламаны ресімдеу;
2. Бақылау өндірісінің материалдарын қалыптастыру.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сарапшының қорытындысын, оның құрылымдық (кіріспе, зерттеу, синтездеу, тұжырымдар) бөліктерін жасау тәртібі; Сарапшы қорытындысы тұжырымдарының нысандары;
3. Құжаттауды, архивтеуді білу.

Машықтар
1. Сот сараптамасын жүргізуге арналған шығыстар сметасын жасау және сараптаманы тағайындаған органға сараптама жүргізуге байланысты шеккен шығыстар туралы есепті ұсыну;
2. Өз құзыреті шегінде процестік әрекеттерге маман/сарапшы ретінде қатысу.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сараптама құнын есептеу бойынша тарифтер мен әдістер.
Машықтар
1. Сот сараптамаларын (зерттеулерін) ұйымдастыру және жүргізу мәселелері бойынша сараптама тағайындайтын органдар қызметкерлеріне ақпараттық-түсіндіру жұмыстарына қатысу;
2. Сот сараптамаларын (зерттеулерін) ұйымдастыру және жүргізу мәселелері бойынша сараптама тағайындайтын органдардың қызметкерлері үшін семинарлар өткізу.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сот экспертологиясы және криминалистика негіздері;
3. Қылмыстық және азаматтық істер бойынша, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша материалдарды дайындау және ұсыну ерекшеліктері.

Машықтар
1. Технологиялардың, ғылыми әзірлемелердің заманауи деңгейін ескере отырып, талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдарды сот-сараптамалық зерттеуінің қазіргі жай-күйі мен даму перспективаларын зерделеу және талдау;
2. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін ұсыныстар мен техникалық-экономикалық негіздеме әзірлеу;
3. Ғылыми зерттеу нәтижелерінің техникалық және экономикалық әсерін негіздеу;
4. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруды және өткізуді жоспарлау;
5. Деректерді жинау, талдау және жүйелеуді жүзеге асыру;
6. Зерттеу жұмыстарының жоспарларына ағымдағы және қорытынды бақылауды, бағалауды және түзетуді жүзеге асыру;
7. Сынақтар мен өлшемдердің тиісті әдістері мен әдістемелерін қолдану;
8. Ғылыми зерттеулер барысында жүргізілген сынақтардың нәтижелерін талдау;
9. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелерін ресімдеу;
10. Сот-сараптамалық зерттеулердің әдістемелерін, техникалық шешімдерді, ғылыми зерттеулердің әзірлемелерін әзірлеуге, сынақтан өткізуге, валидациялауға және енгізуге қатысу;
11. Орындалған жұмыстың, ғылыми зерттеулердің және/немесе ғылыми-техникалық әзірлемелердің нәтижелері бойынша есептер дайындау;
12. Мақалалар, монографиялар, әдістемелік ұсыныстар мен оқу құралдарын дайындауға қатысу;
13. Жарияланымдар мен ғылыми әзірлемелерге рецензия жүргізу;
14. Сараптамалық қателіктер жіберуге ықпал ететін себептер мен жағдайларды айқындау мақсатында сараптамалық практиканы қорытуды жүргізу, сондай-ақ сараптамалық қателіктердің алдын алуға бағытталған ұсыныстарды әзірлеу.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сот сараптамасы саласындағы отандық және шетелдік ғылым мен технологияның заманауи жетістіктері;
3. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу немесе ғылыми-техникалық әзірлемелерді орындау әдіснамасы;
4. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының мазмұны мен нәтижелерін ресімдеуге қойылатын үлгілік талаптар;
5. Сот-сараптамалық зерттеулердің әдістемелерін әзірлеу, сынақтан өткізу және енгізудің негізгі қағидаттары.
Машықтар
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жобаларын қолданыстағы заңнамаға, реттеу мақсаттарына сәйкестігіне, енгізілетін нормалардың тиімділігіне және олардың салдарына талдау жасау;
2. Сот-сараптама қызметін нормативтік-құқықтық реттеуді жетілдіру, қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер енгізу немесе қайта қарау, жаңа нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу жөнінде ұсыныстар қалыптастыру;
3. Сот сараптамасы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеуге қатысу.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. "Құқықтық актілер туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. Нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу, қабылдау, өзгерістер енгізу тәртібі, сондай-ақ ресімдеуге қойылатын талаптар.
Машықтар
1. Талшықтық материалдар мен олардан жасалған бұйымдарды сот-сараптамалық зерттеуін жүргізу құқығына біліктілік куәлігін алуға үміткерлерді кәсіптік даярлауға, осы саладағы сот сарапшыларының біліктілігін арттыруға қатысу;
2. Сот сарапшыларын даярлау, біліктілігін арттыру курстарына лектор, дайындық басшысы ретінде қатысу;
3. Оқу-әдістемелік құжаттаманы, оқыту және бақылау құралдарын әзірлеуге қатысу;
4. Кәсіптік оқыту мен біліктілікті арттырудың нысандары мен әдістерін жетілдіруге қатысу.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Оқу-әдістемелік кешендерді әзірлеудің негізгі қағидаттары мен тәртібі;
3. Баяндамалардың, семинарлық және практикалық сабақтардың жоспарларын жасау тәртібі;
4. Оқытудың теориясы мен әдістемесінің негіздері;
5. Сот сарапшыларын даярлау және олардың біліктілігін арттыру мәселелері жөніндегі әдістемелік материалдар;
6. Сот сарапшыларын кәсіптік даярлаудың, біліктілігін арттырудың нысандары, түрлері, әдістері мен құралдары.