Кіру

Сот сарапшысы

Кәсіптің сипаттамасы
2611-7-002
Сот сарапшысы
Кәсіптік стандарт
Кәсіптік стандарттың паспорты
Басқа кәсіптермен байланыс
Кәсіптер картасы
Тану ережелері
Кәсіптер тізілімі
Сипаттама
Негізгі мақсат
Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеу жүргізу саласындағы кәсіптік қызметке қойылатын бірыңғай талаптарды әзірлеу, еңбек нарығының қазіргі заманғы қажеттіліктеріне жауап беретін және қызметкерлердің біліміне, машығына, дағдыларына және жеке құзыреттеріне қойылатын тиісті талаптарды жүйелі және құрылымдық жағынан сипаттау
Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар
  • Командалық жұмыс
  • Аналитикалық және жүйелік ойлау
  • Стресске төзімділік
  • Сапаға бағдары
  • Шешім қабылдау кезіндегі дербестік
  • Тиімді коммуникация дағдылары
  • Тұрақты өзін-өзі дамыту
Басқа кәсіптермен байланыс
6 СБШ-нің деңгейі (- подуровень)
Бөлім басшысы (өзге салаларда мамандандырылған)
Толығырақ
Деңгей 6
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура) , 6B023 Тілдер және әдебиет , 6В017 Тілдер және әдебиет бойынша мұғалімдерді даярлау , 6B011 Педагогика және психология , 6B031 Әлеуметтік ғылымдар

Машықтар
1. Сарапшының (маманның) қорытындысын немесе қорытынды беру мүмкін еместігі туралы хабарламаны ресімдеу;
2. Бақылау өндірісінің материалдарын қалыптастыру.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сарапшының қорытындысын оның құрылымдық (кіріспе, зерттеу, синтездеу, қорытындылар) бөліктерін, жасау тәртібі. Сарапшы қорытындысы тұжырымдарының нысандары;
3. Құжаттауды, мұрағаттауды білу.
Машықтар
1. Ұсынылған объектілердің, олардың санын сараптама тағайындау туралы қаулыда (ұйғарымда) көрсетілген тізбеге сәйкестігін тексеру;
2. Сараптама/зерттеу объектілерінің бүліну, түрінің өзгеруін, ауыстырылу мүмкіндігін болдырмайтын және сақтау және тасымалдау кезінде белгілері мен қасиеттерінің сақталуын қамтамасыз ететін олардың қаптамасының бүтіндігін тексеру;
3. Зерттеу объектісі туралы мәліметтерді толтырудың дұрыстығы мен жеткіліктілігін тексеру;
4. Зерттеуге түскен материалдар мен объектілерді тексеру актісін ресімдеу;
5. Сот сараптамасы объектілерінің бастапқы белгілері мен қасиеттерінің сақталуы және сараптама объектілерін сақтау мен қайтару қағидаларын сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз ету.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот сараптамасы қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сараптамалық зерттеуге ұсынылған заттай дәлелдемелер мен объектілерді алу, буып-түю, жолдау, тасымалдау тәртібі.
Машықтар
1. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеудің мәнін, объектісі мен міндеттерін анықтау;
2. Ұсынылған материалдар мен зерттеу объектілерін зерделеу және сараптаманың шешуіне қойылған мәселелер бойынша олардың қорытынды беру үшін жарамдылығы мен жеткіліктілігін бағалау;
3. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеу объектілерін, олардың ерекшелігін ескере отырып сипаттау;
4. Сот сараптамасын (зерттеуін) жүргізу жоспарын жасау және сараптамалық зерттеудің міндеттерін, бастапқы деректерді ескере отырып, сараптамалық іс-қимылдардың дәйектілігін айқындау;
5. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеу әдістемелерін және/немесе әдістерін таңдау;
6. Сараптама тағайындаған органға қолдаухат ресімдеу;
7. Сараптама объектілерін тіркеу және зерттеу үшін ғылыми-техникалық құралдар мен тәсілдерді қолдану;
8. Жазбаларды рәсімдеу.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сот-сараптамалық зерттеудің әдістемелері және/немесе әдістері, сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеу саласындағы отандық және шетелдік жетістіктер;
3. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеу тағайындау кезінде материалдарды дайындау мен ресімдеудің негізгі ережелері;
4. Сараптамалық және арнайы зерттеулерді тағайындау және жүргізу тәртібіндегі айырмашылықтар.
Машықтар
1. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеу әдістемелеріне және/немесе әдісіне сәйкес сот-сараптамалық зерттеулер жүргізу;
2. Құрал-сайманды, аспаптар мен жабдықты дұрыс пайдалану;
3. Сот-сараптамалық зерттеулердің сапасын бақылауға қатысу;
4. Жазбаларды жүргізу және рәсімдеу;
5. Санитарлық нормалар мен ережелердің талаптарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты сақтау.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот сараптамасы қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеудің әдістемелері және/немесе әдістері;
3. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеудің процестік және ұйымдастырушылық негіздері;
4. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеудің объектілері және олардың түрлері;
5. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеудің кезеңдері;
6. Зерттеудің белгілері мен әдістері:
- ар-намысты, қадір-қасиетті және іскерлік беделді қорғау туралы істер бойынша мәтіндердің сараптамасы;
- өшпенділік немесе араздықты қоздыру, өршіту айыбымен байланысты істер бойынша сөйлеу қызметі өнімдерінің сараптамасы;
- сыбайлас жемқорлық қылмыстармен, алаяқтықпен, бопсалаумен және т. б. байланысты істерді тергеу кезіндегі сөздер;
7. Құрал-сайманды, аспаптар мен жабдықтарды пайдалану тәртібі;
8. Сот сараптамаларын/зерттеулерін жүргізу барысында объектілерді тіркеуге және зерттеуге арналған ғылыми-техникалық құралдар мен тәсілдер, сот фотосуреті, бейнетүсірілім, фотокестелерді, сызбаларды, диаграммаларды және т.б. жасау тәртібі;
9. Жазбаларды жүргізу ережелері;
10. Еңбек қорғау, қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, өрт қауіпсіздігі нұсқаулары, ережелері мен нормалары, сондай-ақ санитариялық-эпидемиологиялық талаптар;
11. Ішкі нормативтік құжаттар, лауазымдық міндеттер.
Машықтар
1. Сот-сараптамалық зерттеу әдістемесіне және/немесе әдісіне сәйкес зерттеу нәтижелерін талдау, бағалау және өңдеу жүргізу;
2. Зерттеу нәтижелерінің белгісіздігін бағалауды жүргізу;
3. Сараптамалық зерттеу нәтижелерін түсіндіру/өңдеу және тұжырымдарды қалыптастыру;
4. Зерттеу нәтижелерін есептеу, талдау, бағалау және өңдеу бойынша жазбаларды жүргізу және рәсімдеу.
Білімдер
1. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеудің әдістемелері және/немесе әдістері;
2. Сараптамалық зерттеу нәтижелерінің дұрыстығы мен объективтілігі дәрежесін бағалаудың ғылыми негізделген тәсілдері мен критерийлері;
3. Сот-сараптамалық зерттеу барысында алынған деректерді түсіндіру тәртібі мен ережелері;
4. Зерттеулер нәтижелері есептерінің жазбаларын жүргізу, талдау, бағалау және өңдеу тәртібі.

Машықтар
1. Сот сараптамасын жүргізуге арналған шығыстар сметасын жасау және сараптаманы тағайындаған органға сараптама жүргізуге байланысты шеккен шығыстар туралы есепті ұсыну;
2. Өз құзыреті шегінде процестік әрекеттерге маман/сарапшы ретінде қатысу.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот сараптамасы қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сараптама құнын есептеу бойынша тарифтер мен әдістер;
3. Сот сарапшысының процестік әрекеттерге маман ретінде қатысу нысандары.
Машықтар
1. Сот сараптамаларын (зерттеулерін) ұйымдастыру және жүргізу мәселелері бойынша сараптама тағайындайтын органдар қызметкерлеріне ақпараттық-түсіндіру жұмыстарына қатысу;
2. Сот сараптамаларын (зерттеулерін) ұйымдастыру және жүргізу мәселелері бойынша сараптама тағайындайтын органдардың қызметкерлері үшін семинарлар өткізу.
Білімдер
1. Қазақстан Республикасының сот сараптамасы қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сот экспертологиясы және криминалистика негіздері;
3. Қылмыстық және азаматтық істер, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша материалдарды дайындау және ұсыну ерекшеліктері.

Машықтар
1. Ғылыми әзірлемелердің заманауи деңгейін ескере отырып, сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеуінің ағымдағы жай-күйі мен даму перспективаларын зерделеу және талдау;
2. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін ұсыныстар мен техникалық-экономикалық негіздеме әзірлеу;
3. Ғылыми зерттеу нәтижелерінің техникалық және экономикалық әсерін негіздеу;
4. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруды және өткізуді жоспарлау;
5. Деректерді жинау, талдау және жүйелеуді жүзеге асыру;
6. Зерттеу жұмыстарының жоспарларына ағымдағы және қорытынды бақылауды, бағалауды және түзетуді жүзеге асыру;
7. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелерін ресімдеу;
8. Сот-сараптамалық зерттеулердің әдістемелерін, техникалық шешімдерді, ғылыми зерттеулердің әзірлемелерін әзірлеуге, сынақтан өткізуге, валидациялауға және енгізуге қатысу;
9. Орындалған жұмыстың, ғылыми зерттеулердің және/немесе ғылыми-техникалық әзірлемелердің нәтижелері бойынша есептер дайындау;
10. Мақалалар, монографиялар, әдістемелік ұсыныстар мен оқу құралдарын дайындауға қатысу;
11. Жарияланымдар мен ғылыми әзірлемелерге рецензия жүргізу;
12. Сараптамалық қателіктер жіберуге ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау мақсатында сараптамалық практиканы қорытуды жүргізу, сондай-ақ сараптамалық қателіктердің алдын алуға бағытталған ұсыныстарды әзірлеу.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Сот сараптамасы саласындағы отандық және шетелдік ғылым мен технологияның заманауи жетістіктері;
3. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу немесе ғылыми-техникалық әзірлемелерді орындау әдіснамасы;
4. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының мазмұны мен нәтижелерін ресімдеуге қойылатын үлгілік талаптар;
5. Сот-сараптамалық зерттеулердің әдістемелерін әзірлеу, сынақтан өткізу және енгізудің негізгі қағидаттары.
Машықтар
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жобаларын қолданыстағы заңнамаға, реттеу мақсаттарына сәйкестігіне, енгізілетін нормалардың тиімділігіне және олардың салдарына талдау жасау;
2. Сот-сараптама қызметін нормативтік-құқықтық реттеуді жетілдіру, қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер енгізу немесе қайта қарау, жаңа нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу жөнінде ұсыныстар қалыптастыру;
3. Сот сараптамасы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеуге қатысу.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. "Құқықтық актілер туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. Нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу, қабылдау, өзгерістер енгізу тәртібі, сондай-ақ ресімдеуге қойылатын талаптар.
Машықтар
1. Сот-сараптамалық психологиялық-филологиялық зерттеу жүргізу құқығына біліктілік куәлігін алуға үміткерлерді кәсіптік даярлауға, сот сарапшыларын даярлауға, біліктілігін арттыруға қатысу;
2. Сот сарапшыларын даярлау, біліктілігін арттыру курстарына лектор, дайындық басшысы ретінде қатысу;
3. Оқу-әдістемелік құжаттаманы, оқыту және бақылау құралдарын әзірлеуге қатысу;
4. Кәсіптік оқыту мен біліктілікті арттырудың нысандары мен әдістерін жетілдіруге қатысу.
Білімдер
1. Сот-сараптама қызметі саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілері;
2. Оқу-әдістемелік кешендерді әзірлеудің негізгі қағидаттары мен тәртібі;
3. Баяндамалардың, семинарлық және практикалық сабақтардың жоспарларын жасау тәртібі;
4. Оқытудың теориясы мен әдістемесінің негіздері;
5. Сот сарапшыларын даярлау және олардың біліктілігін арттыру мәселелері жөніндегі әдістемелік материалдар;
6. Сот сарапшыларын кәсіптік даярлаудың, біліктілігін арттырудың нысандары, түрлері, әдістері мен құралдары.